De eenvoudige naainaald, oorspronkelijk gebruikt door samoerai, is nu synoniem met het moderne Hiroshima en heeft een passende oorsprong.
Wanneer een samoerai ten strijde trok, bevond zich tussen zijn uitrusting een werktuig dat je niet zou verwachten: een naainaald. Hoewel niet zo indrukwekkend of afschrikwekkend als het beroemde samoeraizwaard, was de naald onmisbaar in noodgevallen en altijd bij de hand om kleding te herstellen of een wond te hechten. Oorspronkelijk maakten de samoerai hun naalden zelf.
Tijdens het feodale tijdperk in Japan werd het gebied rond Hiroshima, waar Mazda is gevestigd, geregeerd door de clan van de Asano-samoerai. Om te profiteren van de overvloedige beschikbaarheid van ijzer binnen het domein en om de samoerai ook in vredestijd aan het werk te houden, ging de clan over tot het maken van naalden als officiële industrie.
Het met de hand vervaardigen van een naainaald was een complex en nauwkeurig werk, dat 28 verschillende stappen vereiste. De clan verwierf al snel een reputatie voor kwaliteit en naalden uit Hiroshima vonden dan ook hun weg door heel Japan. De mechanisatie van de productie begon in de 19e eeuw, na de val van het feodale stelsel en de introductie van westerse technologie. Maar de focus op de beste kwaliteit leefde onveranderd voort. Het duurde daarom niet lang voordat naalden vanuit Hiroshima over de hele wereld geëxporteerd werden.
De populariteit van de naalden was waarschijnlijk te danken aan de voor die tijd geavanceerde Tatara-methode. Dit oude smeltprocédé uit Hiroshima en de omliggende regio’s speelde een belangrijke rol in de Japanse staalproductie.
Uiteindelijk vormde deze techniek de basis voor de ambachtelijke filosofie van Monotsukuri, die al snel werd overgenomen door andere industrieën. Monotsukuri is een Japanse term die de combinatie van bekwaamheid, kennis en passie voor ambacht en productie samenvat. Het hoogwaardige staal werd gebruikt voor de productie van vijlen, zagen en naalden, waarbij het gedachtegoed van Monotsukuri uiteindelijk zijn ingang vond in de scheepsbouw en de auto-industrie in Hiroshima en omstreken.
Zelfs na de verwoesting van de Tweede Wereldoorlog herstelde de naaldenindustrie zich vrij snel in Hiroshima. Dit was deels te danken aan de grote vraag naar naalden door mensen die verloren huishoudelijke artikelen wilden vervangen en kleding moesten herstellen. En Hiroshima had goed geschoolde arbeidskrachten.
“Dankzij de lange traditie van staalproductie in deze regio, en de scheepsbouw in het nabijgelegen Kure, was het mogelijk om ervaren machinebouwers aan te trekken voor de gespecialiseerde machines die nodig zijn om naalden te maken”, vertelt Kazuyasu Harada, senior directeur van Tulip Co Ltd., wiens grootvader in 1948 een naaldenfabriek oprichtte in Hiroshima. Het bedrijf levert vandaag de dag naalden aan Japanse scholen en professionele handwerkers en hobbyisten over de hele wereld.
“Mensen zijn zo vertrouwd met een naainaald dat ze hem soms ten onrechte afdoen als een eenvoudig werktuig”, aldus Harada. “Maar het productieproces is complex en geavanceerd en vereist allerlei technische processen, zoals snijden, stampen, slijpen en galvaniseren. De naaldenfabrikanten uit Hiroshima zijn het proces voortdurend aan het verbeteren om innovatieve naalden voor uiteenlopende behoeften te creëren.”
Net als bij het maken van een goed zwaard wordt het staal geblust en getemperd. De naald is hierdoor sterk en flexibel, maar toch bestand tegen buigen en breken. Het oog van de naald is gepolijst om het inrijgen gemakkelijker te maken. Om een scherpe punt te maken, krijgt het uiteinde van de naald een schurende polijstbehandeling onder hoge snelheid.
Maar zelfs áls een naald breekt of de punt bot wordt, wordt deze niet weggegooid. Volgens een lange traditie worden naalden die hun werk hebben gedaan naar tempels of andere heiligdommen gebracht. Daar wacht ze een comfortabel en rustig ‘pensioen’: de naalden worden met de punt naar beneden in een zachte cake van tofu geplaatst. Vervolgens worden ze tijdens een Hari kuyō-ritueel bedankt voor het geleverde werk. Dit gebruik begon zo’n vierhonderd jaar geleden en wordt nog steeds in acht genomen bij bepaalde tempels en heiligdommen in het hele land.
“Een kwaliteitsnaald is heel comfortabel; je kunt hem urenlang gebruiken zonder vermoeid te raken”, aldus Mutsuko Yawatagaki, een professionele quilter en naaileraar. “Je krijgt er ook betere resultaten mee. Goed gereedschap levert beter werk.”
Tekst Alice Gordenker